Trong nhịp sống hiện đại với nhiều xao lạc và áp lực, Mùa Chay luôn là khoảng thời gian thiêng liêng, là lời mời gọi của Thiên Chúa dành cho mỗi người Cơ Đốc hướng đến sự tự nhìn nhận, sám hối và tái tạo tâm hồn. Không chỉ là khoảng thời gian để chúng ta kiêng thịt, cầu nguyện hay bố thí, Mùa Chay còn là hành trình đào sâu vào mầu nhiệm Vượt qua – mầu nhiệm của Đấng Giêsu Kitô chịu đau khổ, chịu đóng đinh và phục sinh, Như vậy Người đã dạy cho chúng ta cách sống, cách đối diện với thử thách và tìm lại sự hiệp nhất với Đấng Tối Cao.
Mùa Chay bắt nguồn từ truyền thống Kitô giáo, dựa trên bốn mươi ngày Chúa Giêsu Kitô ở trong sa mạc ngay sau khi chịu phép rửa bởi Gioan Tẩy Giả. Theo Thánh Luca, sau khi được đầy tràn Chúa Thánh Thần, Chúa Giêsu được dẫn vào sa mạc, nơi Người phải đối mặt với những cám dỗ của ma quỷ. Khoảng thời gian bốn mươi ngày này không chỉ là một thử thách cá nhân, mà còn mang tính biểu tượng sâu sắc trong lịch sử cứu rỗi của nhân loại. Qua mầu nhiệm này, Giáo hội Công giáo nhấn mạnh rằng Mùa Chay là khoảng thời gian để kết hợp với mầu nhiệm của Chúa – thời gian để chúng ta nhìn nhận lại cuộc đời, sống trong sự sám hối và tìm kiếm sự hiệp nhất với Thiên Chúa.
Truyền thống lâu đời của Giáo hội khắc họa Mùa Chay như một hành trình trở về cội nguồn đức tin, nơi mỗi tín đồ được mời gọi sống “cùng Chúa” bằng cách nhận lấy phép rửa tội và sống theo lời dạy của Ngài. Lời kêu gọi ấy được thể hiện rõ ràng qua nghi thức Thứ Tư Lễ Tro – khoảnh khắc mà mỗi người được nhắc nhở về cái chết của chính mình để sống cho Chúa Giêsu Kitô, như lời Thánh Phaolô đã dạy: “chúng ta đã được chôn cùng Ngài bởi phép báp-têm trong sự chết” (Rô-ma 6:3-4).
Chúa Giêsu được dẫn vào sa mạc – một môi trường khắc nghiệt, hoang vu và tĩnh lặng – để đối mặt với những cám dỗ, nhưng cũng chính qua đó Người chứng minh được sự vững vàng và lòng trung thành đối với Thiên Chúa. Sa mạc, với sự thiếu thốn về vật chất và sự sống động của thiên nhiên, trở thành bối cảnh lý tưởng để lột tả sự cô lập của con người, những nỗi nhớ nhung về Thiên Chúa và khát khao vượt qua bản ngã. Khi đối diện với cám dỗ của ma quỷ, Chúa Giêsu đã từ chối sự quyến rũ của những giá trị trần tục, hướng về mối quan hệ thiêng liêng với Cha trên trời.
Qua việc đối mặt và chiến thắng cám dỗ trong sa mạc, Chúa Giêsu không chỉ cho thấy Ngài là Ađam mới – người đã làm lại lối sống, sửa chữa những sai lầm của Ađam đầu tiên – mà còn khẳng định Ngài là Israel mới, người trung thành vượt qua những lời than phiền, sự bất tin của dân Israel khi họ lang thang trong sa mạc suốt bốn mươi năm. Sa mạc trở thành biểu tượng cho sự khắc phục và chữa lành: nơi mà sự nổi loạn của nhân loại được thay thế bằng lòng trung thành, sự hiệp nhất với ý chí của Thiên Chúa. Nhờ đó, mầu nhiệm Vượt qua – từ sự chịu đựng, cái chết đến sự phục sinh – được hiện hữu một cách sâu sắc, báo trước chiến thắng tối thượng của tình yêu con thảo đối với Thiên Chúa.
Mùa Chay là thời gian để mỗi tín đồ không chỉ suy ngẫm về câu chuyện của Chúa Giêsu ở sa mạc, mà còn tự vấn về con đường đời của chính mình. Như Chúa Giêsu đã chịu đựng cám dỗ, dù đói khát, mệt mỏi nhưng vẫn trung thành với Thiên Chúa, chúng ta cũng được mời gọi “chết cho chính mình” qua việc kiêng cữ, cầu nguyện và làm việc thiện. Qua đó, mỗi người học được rằng sự phục sinh thực sự không chỉ là phép màu của Chúa mà còn là hành trình nội tâm của sự chuyển hóa, từ những điều yếu đuối trở nên mạnh mẽ, từ những vết thương tâm hồn được chữa lành nhờ lòng tin.
Việc tuân theo những nghi thức của Mùa Chay như ăn chay, kiêng thịt, cầu nguyện và bố thí không nhằm mục đích tự tra tấn, mà để đưa tâm hồn về với Thiên Chúa, giúp chúng ta nhận thức sâu sắc hơn về sự yếu đuối của bản thân và nhu cầu được Ngài cứu rỗi. Nhờ đó, mỗi hành động khổ hạnh trở thành một bài học về lòng tự hiến, sự hy sinh và tình yêu vô điều kiện. Mùa Chay nhắc nhở chúng ta rằng, trong cuộc sống, chỉ có khi biết từ bỏ những điều phù phiếm, chúng ta mới có thể nhận ra giá trị đích thực của tình yêu và sự sống – đó là mầu nhiệm của sự phục sinh, của một cuộc sống trọn vẹn được ban tặng bởi Thiên Chúa.
Trong nhịp sống bận rộn, khi mà những giá trị vật chất thường chiếm ưu thế, Mùa Chay như một “lời dặn” của Thiên Chúa cho mỗi người dừng lại, nhìn nhận lại cuộc sống của mình. Đây là thời gian để hướng nội, để tâm hồn được nghỉ ngơi và được tiếp thêm sức mạnh từ những giá trị đích thực của đức tin. Qua việc tập trung vào những nghi thức sám hối, chúng ta không chỉ được trải nghiệm sự gần gũi với Chúa Giêsu mà còn được nhắc nhở về trách nhiệm của mỗi tín đồ trong việc xây dựng một xã hội đầy yêu thương và công bằng.
Mùa Chay không chỉ dừng lại ở thời gian tự sám hối mà còn mở đường cho Tuần Thánh – khoảng thời gian cao điểm của mầu nhiệm Vượt qua. Những nghi lễ, phụng vụ trong Tuần Thánh không chỉ nhắc nhở chúng ta về cái chết và sự phục sinh của Chúa Giêsu, mà còn là lời mời gọi để mỗi người sống trọn vẹn hơn, theo đuổi con đường của đức tin. Việc đánh dấu Thứ Tư Lễ Tro, kèm theo lời nhắc “chết cho chính mình”, là biểu hiện rõ nét cho cam kết sống đời Cơ Đốc, sống vì mục đích cao cả của sự cứu rỗi.
Trong mỗi bước đi trên con đường Mùa Chay, chúng ta được nhắc nhở rằng, mặc dù con người dễ vấp ngã, nhưng qua sự hy sinh và lòng trung thành của Chúa Giêsu, sự phục sinh đã mở ra cánh cửa cho một cuộc sống mới. Mầu nhiệm Vượt qua không chỉ là phép màu của Ngài đối với cái chết, mà còn là lời hứa cho mỗi người được sống trọn vẹn, được yêu thương và được nâng niu bởi Đấng Tối Cao. Đây cũng chính là lý do tại sao Giáo hội dùng hình mẫu của sa mạc – nơi đầy cám dỗ nhưng cũng là nơi khẳng định lòng trung thành – để làm nền tảng cho Mùa Chay, nhằm khích lệ chúng ta đối mặt với thử thách và hướng về một cuộc sống tâm linh trọn vẹn.
Bước vào sự huyền bí của Mùa Chay, chúng ta được mời gọi không chỉ đơn giản là thực hiện những nghi thức bên ngoài, mà còn là hành trình nội tâm để tìm kiếm sự hiệp nhất với Thiên Chúa. Qua câu chuyện của Chúa Giêsu ở sa mạc, chúng ta học được rằng – dù đối mặt với cám dỗ và khổ đau, lòng trung thành và tình yêu thương của con người đối với Chúa luôn chiến thắng. Mùa Chay là khoảng thời gian để chúng ta từ bỏ cái “tôi” vụn vặt, để sống cho mục đích cao cả của sự cứu rỗi và cho mầu nhiệm Vượt qua.
Trong bối cảnh của cuộc sống hiện đại, khi mà những cám dỗ vật chất và những lo toan đời thường dễ làm chúng ta quên đi giá trị đích thực của đức tin, Mùa Chay như một lời nhắc nhở thiêng liêng rằng: chúng ta được ban cho cơ hội để trở về với nguồn cội của lòng tin, để sống với tấm lòng biết ơn, để đối diện với thử thách và tìm thấy sức mạnh nội tại từ Thiên Chúa. Nhờ vậy, mỗi tín đồ không chỉ được trải nghiệm mầu nhiệm của sự phục sinh mà còn được truyền cảm hứng sống một cuộc đời ý nghĩa, trọn vẹn và đầy yêu thương.
Cuối cùng, Mùa Chay là món quà của đức tin – một lời mời gọi chân thành để mỗi người chúng ta cùng nhau bước đi trên con đường sám hối, tự cải thiện bản thân và chuẩn bị tâm hồn cho Tuần Thánh. Chính qua hành trình ấy, chúng ta nhận ra rằng, cuộc sống không chỉ là về những điều phù phiếm, mà là về việc sống trọn vẹn với lời dạy của Chúa Giêsu – sống vì tình yêu, vì sự hy sinh và vì mầu nhiệm Vượt qua của Ngài.
Như vậy, bước vào sự huyền bí của Mùa Chay không chỉ là việc tham gia vào một khoảng thời gian lễ nghi, mà còn là hành trình chuyển hóa tâm hồn, là cách chúng ta khẳng định niềm tin và tìm lại sự giao hòa với Đấng Tối Cao – một hành trình mang lại cho chúng ta sức mạnh để sống một cuộc đời ý nghĩa và trọn vẹn.
Lm. Anmai, CSsR
