I. DẪN VÀO PHỤNG VỤ
Chúa Giê-su có một nhận xét rất chính xác về lòng con người đối với của cải vật chất: “Kho tàng của anh ở đâu thì lòng anh ở đó” (Mt 6,19). Cha ông chúng ta cũng đã từng nói: “Đồng tiền liền khúc ruột” như một đúc kết kinh nghiệm. Đồng tiền quả thật rất quan trọng trong đời sống con người. Đồng tiền càng quan trọng và được đề cao hơn trong nền kinh tế thị trường và trong bối cảnh toàn cầu hóa của thế kỷ 21 này. Chả thế mà ở Việt Nam ngày nay ai cũng biết câu: “Tiền là Tiên, là Phật, là Sức Bật của Tuổi Trẻ, là Sức Khỏe của Tuổi Già, là Đà Thăng Tiến Xã Hội, là Cơ Hội có thêm Chức, thêm Quyền và thêm Tiền nhiều hơn nữa.” Tiền đã trở thành “thần”, thành “thánh” đối với nhiều người trong thời đại ngày nay cũng như trong thời Chúa Giê-su tại thế. Vì thế mà nhiều người chà đạp mọi giá trị đạo đức và lương tâm con người cũng như bất chấp mọi thủ đoạn (tham nhũng, lừa gạt, ăn cắp, ăn trộm, ăn cướp, buôn bán phụ nữ, trẻ em và thực phẩm độc hại) để kiếm cho được nhiều tiền.
Chúng ta hãy lắng nghe Lời Chúa và mở rộng tâm hồn để đón nhận giáo huấn của Chúa Giê-su về đồng tiền.
II. LẮNG NGHE LỜI CHÚA TRONG BA BÀI THÁNH KINH
2.1 Lắng nghe Lời Chúa trong bài đọc 1 (Am 8,4-7): “Chống lại những kẻ lấy tiển mua người nghèo” Hãy nghe đây, hỡi những ai đàn áp kẻ nghèo khó, và muốn tiêu diệt hết những kẻ bần cùng trong cả nước. Các ngươi bảo: “Bao giờ qua tuần trăng mới để chúng tôi bán hàng? Khi nào hết ngày Sabbat để chúng tôi bán lúa mạch. Chúng tôi sẽ giảm lường đong, tăng giá và làm cân giả. Chúng tôi sẽ lấy tiền mua người nghèo, lấy đôi dép đổi lấy người túng thiếu. Chúng tôi sẽ bán lúa mục nát”. Vì Giacóp kiêu căng, Chúa đã thề rằng: “Ta sẽ không bao giờ lãng quên tất cả các việc chúng làm cho đến cùng”
2.2 Lắng nghe Lời Chúa trong bài đọc 2 (1 Tm 2,1-8): “Cầu nguyện cùng Thiên Chúa cho mọi người. Ngài muốn cho mọi người được cứu độ” Trước tiên, cha khuyên hãy cầu xin, khẩn nguyện, kêu van và tạ ơn cho mọi người: cho vua chúa, và tất cả những bậc vị vọng, để chúng ta được sống bằng yên vô sự, trong tinh thần đạo đức và thanh sạch. Đó là điều tốt lành và đẹp lòng Đấng Cứu Độ chúng ta là Thiên Chúa. Người muốn cho mọi người được cứu rỗi và đến nhận biết chân lý.
Vì chỉ có một Thiên Chúa, và một Đấng Trung Gian giữa Thiên Chúa và loài người, là Đức Giêsu Kitô, cũng là con người. Người đã phó mình làm giá cứu chuộc thay cho mọi người, để nên chứng tá trong thời của Người, mà vì chứng tá đó, cha đã được đặt lên làm kẻ rao giảng, làm Tông đồ (cha nói thật chứ không nói dối), và làm Thầy dạy dân ngoại trong đức tin và chân lý. Vậy cha muốn rằng những người đàn ông cầu nguyện trong mọi nơi, hãy giơ lên hai tay thanh sạch, không oán hờn và cạnh tranh.
2.3 Lắng nghe Lời Chúa trong bài Tin Mừng (Lc 16,1-13): “Các con không thể làm tôi Thiên Chúa mà lại làm tôi tiền của được” Khi ấy, Chúa Giêsu phán cùng các môn đệ rằng: “Một người phú hộ kia có một người quản lý, và người này bị tố cáo đã phung phí của chủ. Ông chủ gọi người quản lý đến và bảo rằng: ‘Tôi nghe nói anh sao đó? Anh hãy tính sổ công việc quản lý của anh, vì từ nay, anh không thể làm quản lý nữa’. Người quản lý nghĩ thầm rằng: ‘Tôi phải làm thế nào, vì chủ tôi cất chức quản lý của tôi? Cuốc đất thì không nổi, ăn mày thì hổ ngươi. Tôi biết phải liệu thế nào, để khi mất chức quản lý, thì sẽ có người đón tiếp tôi về nhà họ’.
“Vậy anh gọi từng con nợ của chủ đến và hỏi người thứ nhất rằng: ‘Anh mắc nợ chủ tôi bao nhiêu?’ Người ấy đáp: ‘Một trăm thùng dầu’. Anh bảo người ấy rằng: ‘Anh hãy lấy văn tự, ngồi xuống mau mà viết lại: năm mươi’. Rồi anh hỏi người khác rằng: ‘Còn anh, anh mắc nợ bao nhiêu?’ Người ấy đáp: ‘Một trăm giạ lúa miến’. Anh bảo người ấy rằng: ‘Anh hãy lấy văn tự mà viết lại: tám mươi’. Và chủ khen người quản lý bất lương đó đã hành động cách khôn khéo: vì con cái đời này khi đối xử với đồng loại thì khôn khéo hơn con cái sự sáng.
“Phần Thầy, Thầy bảo các con: Hãy dùng tiền của gian dối mà mua lấy bạn hữu, để khi mất hết tiền bạc, thì họ sẽ đón tiếp các con vào chốn an nghỉ đời đời.
“Ai trung tín trong việc nhỏ, thì cũng trung tín trong việc lớn; ai gian dối trong việc nhỏ, thì cũng gian dối trong việc lớn. Vậy nếu các con không trung thành trong việc tiền của gian dối, thì ai sẽ giao phó của chân thật cho các con?
“Không đầy tớ nào có thể làm tôi hai chủ: vì hoặc nó ghét chủ này và mến chủ kia; hoặc phục chủ này và khinh chủ nọ. Các con không thể làm tôi Thiên Chúa mà lại làm tôi tiền của được”.
III. KHÁM PHÁ CHÂN DUNG VÀ SỨ ĐIỆP LỜI CHÚA TRONG BA BÀI THÁNH KINH
3.1 Chân dung Thiên Chúa trong 3 bài Thánh Kinh
3.1.1 Bài đọc 1 (Am 8,4-7) là một trích đoạn của Sách Ngôn sứ A-mốt cảnh cáo những người giầu có và quyền thế vì họ ỷ thế ỷ quyền mà âm mưu đàn áp, hãm hại người nghèo trong xã hội. Ngôn sứ A-mốt kêu gọi họ thay đổi cách sống để khỏi bị Thiên Chúa trừng phạt.
Trong đoạn Sách A-mốt trên (8,4-7) chúng ta khám phá ra Thiên Chúa là Đấng luôn đứng về phía những người nghèo khổ, túng thiếu, bị thiệt thòi, bị đàn áp và bị gạt ra ngoài lề xã hội; Thiên Chúa luôn bênh vực, bảo vệ những người ấy khỏi cách đối xử tàn ác, bất công của những người cậy có quyền và có tiền mà hà hiếp bóc lột họ.
3.1.2 Bài đọc 2 (1 Tm 2, 1-8) là trích đoạn bức thư tuyệt vời mà Thánh Phao-lô viết cho ông Ti-mô-thê, một cộng sự thân cận của ngài. Trong trích đoạn này, Thánh Phao-lô kêu gọi mọi người hãy “dâng lời cầu xin, khẩn nguyện, nài van, tạ ơn cho tất cả mọi người, cho vua chúa và tất cả những người cầm quyền, để mọi người được an cư lạc nghiệp mà sống thật đạo đức và nghiêm chỉnh.”
Trong đoạn thư gửi ông Ti-mô-thê trên (1 Tm 2,1-8) chúng ta được Thánh Phao-lô dậy cho biết: “Thiên Chúa là Đấng muốn cho mọi người được cứu độ và nhận biết chân lý; Thiên Chúa là Đấng duy nhất, và Chúa Giê-su Ki-tô là Đấng trung gian duy nhất giữa Thiên Chúa và loài người!” Vì thế mà người giầu, người nghèo đều có phẩm giá và ơn gọi như nhau trước mặt Thiên Chúa và trong chương trình của Thiên Chúa.
3.1.3 Bài Tin Mừng (Lc 16,1-13) là một đoạn Phúc âm của Thánh Lu-ca có vài điểm khó hiểu về mặt chú giải (như ông chủ khen người quản gia ‘bất lương’ và Chúa Giê-su nói đồng tiền là bất chính). Thật ra ông chủ (tượng trưng cho Chúa Giê-su, cho Thiên Chúa) chỉ khen hành động của người quản gia là khôn khéo, tháo vát, ứng phó kịp thời với hoàn cảnh bất lợi, chứ không hề khen cách sống ‘bất lương’ của anh ta. Còn đồng tiền bị Chúa Giê-su xem là ‘bất chính’ thì phải hiểu là đồng tiền chỉ có giá trị chóng qua trong cuộc sống trần gian này mà thôi (có bản dịch tiếng Anh dùng chữ worldly wealth), nên không thể so sánh được với giá trị đích thực (true wealth) của những gì liên quan tới Ơn Cứu Độ, tới Nước Thiên Chúa.
Giáo huấn hay sứ điệp mà Chúa Giê-su muốn trao cho chúng ta trong đoạn Phúc âm Lc 16,1-13 này là: Người Ki-tô hữu phải biết khôn ngoan và biến báo để ứng phó với mọi hoàn cảnh; đồng thời phải khôn khéo biết dùng của cải trần gian là thứ chóng qua mà mưu tìm phần rỗi đời đời cho mình và phải biết chọn làm tôi Thiên Chúa chứ không để mình làm nô lệ cho đồng tiền.
3.2 Sứ điệp của Lời Chúa
Sứ điệp của Lời Chúa hôm nay là: “Anh em không thể vừa làm tôi Thiên Chúa, vừa làm tôi Tiền Của được.”
IV. SỐNG VỚI CHÚA VÀ THỰC THI SỨ ĐIỆP CỦA NGƯỜI
4.1 Sống với Thiên Chúa là “Đấng muốn cho mọi người được cứu độ và nhận biết chân lý” bằng cách sống lương thiện và phụng thờ Thiên Chúa là Chúa của muôn người, muôn dân.
4.2 Thực thi sứ điệp Lời Chúa
Suy nghĩ một chút, tôi nghe thấy Lời Chúa mời tôi kiểm điểm về nhận thức và hành động của mình liên quan tới đồng tiền:
– Về cách đánh giá đồng tiền: Dù đồng tiền tôi có/kiếm được mỗi ngày, mỗi tháng, mỗi năm là do công lao khó nhọc, mồ hôi nước mắt thì tôi vẫn chỉ là người quản lý chứ không phải là ‘chủ nhân ông’ của đồng tiền ấy. Chính Thiên Chúa mới là CHỦ của đồng tiền, của tài sản của tôi. Vậy thì tôi có bổn phận phải quản lý cho tốt và sử dụng đồng tiền theo ý Thiên Chúa!
– Về thực hành: Trong đời sống cá nhân, gia đình và xã hội, tôi thường sử dụng đồng tiền như thế nào: tôi sử dụng cách khôn ngoan hay bất kể? cách tiết kiệm, chừng mực hay hoang phí, thả giàn? cách hợp lý hay tùy hứng? cách bác ái, vị tha hay vị kỷ? cách thực sự có ích hay chỉ có hại cho tôi và cho những người tôi có trách nhiệm nuôi dưỡng, giúp đỡ?
V. CẦU NGUYỆN CHO THẾ GIỚI VÀ HỘI THÁNH
5.1 «Đức Chúa đã lấy thánh danh là niềm hãnh diện của Gia-cóp mà thề: Ta sẽ chẳng bao giờ quên một hành vi nào của chúng» Chúng ta hãy dâng lời cầu xin Chúa cho các dân, các nước, các chính quyền, các thế lực kinh tế, chính trị và tài chánh trong thế giới hôm nay, để những người/thế lực ấy nhớ rằng Thiên Chúa không bỏ sót một hành vi sai trái nào của họ.
Xướng: Chúng ta cùng cầu xin Chúa! Đáp: Xin Chúa nhận lời chúng con!
5.2 «Anh em không thể vừa làm tôi Thiên Chúa, vừa làm tôi tiền của được» Chúng ta hãy dâng lời cầu xin Chúa cho Đức Giáo Hoàng Phan-xi-cô, cho các Hồng Y, Giám Mục, Linh Mục và Phó Tế và cho hết mọi Ki-tô hữu để mọi thành phần Dân Chúa biết cảnh giác trước sự lôi cuốn của Mam-môn và cuơng quyết không làm nô lệ cho Đồng Tiền.
Xướng: Chúng ta cùng cầu xin Chúa! Đáp: Xin Chúa nhận lời chúng con!
5.3 «Ai trung tín trong việc rất nhỏ, thì cũng trung tín trong việc lớn; ai bất lương trong việc rất nhỏ, thì cũng bất lương trong việc lớn» Chúng ta hãy dâng lời cầu xin Chúa cho các Ki-tô hữu trong cộng đoàn giáo xứ chúng ta, để mọi giáo dân lớn bé già trẻ không coi nhẹ những việc nhỏ trong đời sống đức tin vì trung tín trong việc nhỏ thì mới trung tín trong việc lớn.
Xướng: Chúng ta cùng cầu xin Chúa! Đáp: Xin Chúa nhận lời chúng con!
5.4 «Hãy nghe đây, hỡi những ai đàn áp người cùng khổ và tiêu diệt kẻ nghèo hèn trong xứ» Chúng ta hãy dâng lời cầu xin Chúa cho những người/thế lực đàn áp, bóc lột người dân nghèo để họ biết nghe theo tiếng nói của lương tâm là tiếng nói của chính Thiên Chúa, mà thay đổi cách sống.
Xướng: Chúng ta cùng cầu xin Chúa! Đáp: Xin Chúa nhận lời chúng con!
Sàigòn ngày 14/9/2022
Giêrônimô Nguyễn Văn Nội.
